Wat is Regie eigenlijk?
In ‘Kijk op Regie’ willen we je in een reeks artikelen deelgenoot maken van onze visie op en aanpak van regie en regisseren. In dit eerste artikel de vraag: wat is regie eigenlijk?
Wat is regie eigenlijk?
De onderstaande definities van ‘regie’, ‘regisseur’ en ‘regisseren’ komen uit de ‘Dikke van Dale der Nederlandse Taal’:
re·gie (de; v; meervoud: regies) 1) (theater, film, tv) inhoudelijke, artistieke leiding 2) coördinatie, sturing, leiding; de regie kwijt zijn geen overwicht meer hebben, de zaak niet meer in de hand hebben 3) (België) openbaar nutsbedrijf: Regie der Gebouwen
re·gis·seur (de; m/v/x; meervoud: regisseurs) 1) leider van toneelopvoeringen, film- en televisieopnamen 2) organisator (achter de schermen)
re·gis·se·ren (regisseerde, heeft geregisseerd) 1) de regie voeren van
In deze definities wordt het verband gelegd met de artistieke leiding van een theaterproductie, een film- of televisieopname. Of zo je wilt met een dirigent en het dirigeren van een orkest. Je kunt ook de parallel trekken met een trainer/coach in de sport.
Aan de hand van de metaforen met filmregisseur, orkestdirigent en sporttrainer/coach wil ik het onderwerp ‘regie’ en de rol van ‘regisseur’ wat verder verkennen.
Wat doet een regisseur?
Ten eerste, een regisseur voert regie over iets, een ‘onderwerp van regie’. Hoe duidelijker het onderwerp, hoe duidelijker het doel van regie: een mooie filmopname, een geslaagde uitvoering of een gewonnen wedstrijd.
Ten tweede, een regisseur voert niet zelf uit. Een filmregisseur gaat niet acteren, een dirigent pakt niet plotseling de viool en een voetbalcoach rent niet plotseling het veld in om mee te spelen. Al zijn er best uitzonderingen op de regel, maar dan graag de petten goed scheiden.
Ten derde, een regisseur werkt met mensen die hun vak verstaan. Een acteur hoeft niet meer te leren acteren, een muzikant kan een instrument bespelen en een voetbalspeler weet hoe hij een bal moet raken. Die vaardigheden hoeven ze in principe niet meer te leren.
Ten vierde, een regisseur is in staat om individuen of partijen samen te laten spelen en hiermee tot iets te komen dat boven de individuele bijdrage uitstijgt. En brengt hierbij zijn eigen artistieke, organisatorische en/of tactische talent in.
Ten vijfde, veel regisseurs zijn zelf actief geweest als acteur, muzikant of speler. En veelal op het niveau waar ze ook regisseren. Maar dat hoeft niet. En een goede speler maakt nog geen goede coach. Er zijn andere vaardigheden nodig om een goede regisseur te zijn.
Wat zijn de vier regietaken?
Kijkend naar wat een regisseur doet, onderscheidt Regiewijzers vier regietaken. Deze taken licht ik toe aan de hand van de metaforen van de dirigent en de voetbalcoach.
Richting geven
Als regisseur bepaal je het doel wat je wilt bereiken en hoe je dit wilt doen. Wat is jouw visie op het maken van een film, het uitvoeren van een concert of spelen van een wedstrijd?
Het duidelijk uitdragen van jouw visie is cruciaal. Als je jouw visie, doel en aanpak niet over kunt brengen op anderen en ze hiervoor niet enthousiast krijgt, gaat het niet vliegen.
Organiseren
Het doelbewust, doelgericht en doelmatig samenvoegen van mensen en middelen om hiermee de gestelde doelen te realiseren.
Het organiseren van de samenwerking, het maken van afspraken, het instuderen van muziekstukken, verbeteren van het samenspel, het bouwen van een hecht team.
Begeleiden
Als regisseur begeleid je de uitvoering van het muziekstuk, de scenes van een film of de wedstrijd. De feitelijke levering van hetgeen waarvoor je georganiseerd hebt.
Het muziekstuk ten gehore brengen tijdens het concert. Muzikanten spelen, dirigent kan beperkt bijsturen. Iedereen weet wat te doen. Hetzelfde geldt voor een coach.
Evalueren
Terugkijken op het gelopen proces van de voorgaande stappen, samen kijken waar het beter kan en moet, en met elkaar verbeteringen afspreken. Maar ook successen vieren.
Bij Regiewijzers spreken we van ‘samen sturen, samen werken, samen leren’. Dat geeft wat ons betreft de regiecyclus in samenwerking mooi weer.
Dus wat is regie?
Het zal je duidelijk zijn dat in de Regiewijzers definitie van regie deze vier taken terugkomen:
“Regisseren is het geven van richting aan, organiseren van, begeleiden van en evalueren van de samenwerking tussen partijen teneinde het onderwerp van regie te realiseren.”
Wat dan precies het ‘onderwerp van regie’ is als we het hebben over IT-Regie, daar gaat het volgende artikel over.
Arjan van der Poel
Arjan is samen met Ronald Hoogeboom, oprichter en eigenaar van Regiewijzers. Arjan is daarnaast ook de oprichter en eigenaar van Suerte Academy.
Hij is ruim 30 jaar werkzaam als interimmanager, consultant en trainer op het gebied van regie, service management en organisational change.
In de afgelopen jaren heeft Arjan diverse organisaties geholpen bij het inrichten van service integration and management (SIAM), zowel in de publieke als in de private sector.